Chữ cùng màu trong mỗi đoạn thơ vần với nhau.
Đặc biệt trong thơ lục bát, một bài thơ có khi chỉ là hai câu thơ.
Thí dụ:
Đường Chiều Paris
Paris cô gái mỹ miều ,
Khách du xao xuyến đường chiều Paris .
KPHN
Thí dụ về thơ thất ngôn bát cú:
Tôn Phu Nhân Quy Thục
Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng .
Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông .
Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc .
Về Hán trau chia mảnh má hồng .
Son phấn thà cam dầy gió bụi .
Đá vàng chi để thẹn nong sông .
Ai về nhắn với Châu Công Cẩn
Thà mất lòng anh được bụng chồng .
Tôn Thọ Tường
Thí dụ về thơ tứ tuyệt:
Khứ niên kim nhật thử môn trung .
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng .
Nhận diện bất tri hà xứ khứ .
Đào hoa y cựu tiếu đông phong .
Thôi Hậu
KPHN dịch ra văn xuôi :
Cũng ngày hôm nay năm trước, tại giữa cửa ,
Mặt người và hoa đào phản chiếu ánh hồng lên nhau .
Mặt người chẳng biết đi xứ nào .
Hoa đào vẫn như cũ cười gió đông .
KPHN dịch :
Năm xưa cũng giữa cửa này ,
Hoa đào tương ánh mặt người hồng nhau .
Mặt người nay đã về đâu ?
Hoa đào còn đứng cười đầu gió Đông .
Thí dụ về thơ ngũ ngôn:
Mỹ nhân quyển châu liêm ,
Thâm tọa tần nga mi .
Đãn kiến lệ ngân thấp .
Bất tri tâm hận thùy .
KPHN dịch ra văn xuôi :
Người đẹp vén bức rèm có những hạt châu ,
Ngồi im lặng lông mày cau lại .
Ta thấy rõ ràng nước mắt ướt long lanh
Chẳng biết lòng giận ai .
Lạc Thủy Đỗ Quý Bái dịch:
Mỹ nhân vén bức rèm châu ,
Lặng ngồi buồn bã nhẹ cau nét ngài .
Rành rành ngấn lệ vừa phai .
Chẳng hay lòng đã vì ai giận hờn ?
Thí dụ về thơ lục bát:
Trong như tiếng hạc bay qua .
Đục như nước suối mới sa nửa vời .
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài .
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa .
Trích Kim Vân Kiều Truyện – Nguyễn Du
Thí dụ về thơ song thất lục bát:
Thuở trời đất nổi cơn gió bụi ,
Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên .
Xanh kia thăm thẳm từng trên ,
Vì ai gây dựng cho nên nỗi này ?
Trích Chinh Phụ Ngâm – Đoàn Thị Điểm
KPHN dịch ra văn xuôi :
Vào thời kỳ chiến tranh ,
Phụ nữ bị nhiều nỗi khổ đau .
Hỡi Trời ở trên mây xanh cao kia !
Vì ai mà cảnh này xảy ra ?
Thí dụ về thơ mới:
Đọc Thơ Tình Yêu
Thơ hay tôi thích đã từ lâu .
Khi xem hiểu được lúc ban đầu ,
Lòng chưa vương vấn tình nhung nhớ
Yêu nét thơ êm đượm chút sầu .
Tôi đọc khá nhiều thơ thế gian ,
Thơ tình đau khổ lúc ly tan ,
Thơ yêu mơ mộng đầy hoa bướm
Tưởng sẽ muôn thu chẳng úa tàn .
Thơ tình tuyệt vọng dấu trong tim .
Xa trông mòn mỏi dáng bên thềm ,
Gần câu chào hỏi tình lên tiếng ,
Yêu đó mà như chỉ mới quen .
Thơ gom những truyện ở ngoài đời ,
Tình người và cả chút tình tôi
Để thơ lên tiếng lòng nhân thế
Chẳng nói được ra nét tuyệt vời .
Tình yêu , ai biết được tình yêu ?
Đến đi như gió thoảng ban chiều ,
Tình cho người biết bao say đắm
Để cõi trần gian tốn mục nhiều .
KPHN
Thí dụ về thơ tự do:
Yêu
Yêu là gì nhỉ ? Là sự rung động …
Của con tim non nớt dại khờ ,
Của kẻ mới tập tễnh bước vào đời ,
Của gã tập uống rượu nhớ , thương , đau
Mới nhấp môi đã chết đứng say mèm
Trong khi nàng vẫn bướm lượn nhởn nhơ
Như tiên nữ dáng huyền đầy quyến rũ
Đang bay tới chân trời nàng ước mơ
Gặp hoàng tử trẻ , khoẻ , đẹp , khôn , giàu …
Nhưng mộng là giả và cuộc đời mới thực .
Em cứ ngây thơ bận sống trong mơ
Để anh sống trong nỗi niềm tuyệt vọng
Vì kiếp nghèo , xấu , dở … lại ngu ngơ …
Vu Hung
Chính Vận & Thông Vận_Phần Thêm Vào Của Lạc Thủy Đỗ Quý Bái
Vận là vần điệu, chính vận là vần điệu chính thống, nghĩa là hai chữ có vần điệu tuyệt đối giống nhau. Thí dụ: tòng, Đông, hồng, sông, chồng vần tuyệt đối với nhau như dưới đây:
Tôn Phu Nhân Quy Thục
Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng .
Ngàn thu rạng tiết gái Giang Đông .
Lìa Ngô bịn rịn chòm mây bạc .
Về Hán trau chia mảnh má hồng .
Son phấn thà cam dầy gió bụi .
Đá vàng chi để thẹn nong sông .
Ai về nhắn với Châu Công Cẩn
Thà mất lòng anh được bụng chồng .
Tôn Thọ Tường
Thí dụ: châu và cau; ngài, phai và ai vần tuyệt đối với nhau như dưới đây:
Mỹ nhân vén bức rèm châu ,
Lặng ngồi buồn bã nhẹ cau nét ngài .
Rành rành ngấn lệ vừa phai.
Chẳng hay lòng đã vì ai giận hờn ?
Lạc Thủy Đỗ Quý Bái dịch từ thơ chữ Hán
Thông vận là vần điệu không tuyệt đối giống nhau. Thí dụ trung vần với hồng như dưới đây:
Khứ niên kim nhật thử môn trung .
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng .
Nhận diện bất tri hà xứ khứ .
Đào hoa y cựu tiếu đông phong .
Thôi Hộ
